Zdania, wyrazy, sylaby, głoski

Celem  wychowanie przedszkolnego jest między innymi "ksztatłowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej" (Podstawa Programowa Wychowania Przedszkolnego). Aby osiagnąć ten cel nasze działania m.in. powinny wspomagać rozwój w zakresie kształtowania gotowości do nauki czytania i pisania. 
Możemy pomóc dzieciom łatwo i przyjemnie poprzez zabawy wejść w świat zdań, wyrazów, głosek. 

Oto przykłady zabaw usprawniających funkcje słuchowe, które stosujemy w przedszkolu, i w które mogą bawić się rodzice z dziećmi w wolnej chwili.

I. Odtwarzanie struktur dźwiękowych na podstawie układów przestrzennych.
1. Ruchowe odtworzenie podanego rytmu przez wyklaskiwanie, wystukiwanie itp.
2. Graficzne odtworzenie wysłuchanego rytmu za pomocą kresek, kółek itp.
3. Różnicowanie dźwięków różnych instrumentów muzycznych.
 

II. Analiza i synteza wyrazowa zdań
1. Wyodrębnianie prostych zdań w tekście, ich liczenie i układanie ich liczby z przedmiotów, np. patyczków, nakrętek
2. Dzielenie zdań na wyrazy, liczenie i układanie ich liczby z przedmiotów,
3. Układanie zdań z podanym wyrazem,
4. Układanie zdań do obrazków.
 

III. Analiza i synteza sylabowa wyrazów.
1. Dzielenie wyrazów na sylaby i liczenie sylab (zaczynamy od dzielenia wyrazów składających się z sylab otwartych (zakończonych samogłoską dwusylabowych: sza-fa, la-ta, ma-ma, wo-da, o-sa, mu-cha, itp., trzysylabowych: ka-na-pa, o-wo-ce, mo-ty-le, ko-szu-la, ba-lo-ny, itp., czterosylabowych: po-mi-do-ry, sa-mo-lo-ty, o-ku-la-ry, itp.):
- określenie długości wyrazów na podstawie liczby sylab (wyrazy krótkie, długie),
- ustalenie pozycji danej sylaby w wyrazie (na początku, na końcu, w środku),
- tworzenie wyrazów z  wypowiedzianych sylab,
- podział wyrazów na sylaby np. wydzielanie sylab przez dzielenie pasków papieru na części.

2. Wydzielanie sylab w nagłosie, w wygłosie, później sylab środkowych w wyrazach

3. Wszukiwanie podanych sylab w różnych wyrazach.

4. Układanie wyrazów przez dodawanie sylab do pierwszej sylaby.

5. Rozwiązywanie rebusów obrazkowych, np. poprzez tworzenie wyrazów z dwóch lub trzech pierwszych sylab nazw przedmiotów na ilustracjach.
 

IV. Analiza i synteza głoskowa wyrazów
1. Wyodrębnienie początkowej głoski w wyrazie:
- wyróżnianie i wybrzmiewanie samogłosek i spółgłosek w nagłosie (O-la, u-le),
- grupowanie obrazków, których nazwy zaczynają się daną głoską,
- tworzenie wyrazów na podstawie podanej głoski początkowej.

2. Wyodrębnianie końcowej głoski w wyrazie:
- wybór obrazków, których nazwy kończą się daną głoską,
- podawanie wyrazów kończących się daną głoską,
- grupowanie rysunków, których podpisy kończą się tą samą głoską,
- dobieranie par obrazków, w których nazwa jednego rozpoczyna się taką głoską jaką kończy się nazwa drugiego np. rak - kot - traktor.

3. Wyodrębnianie środkowej głoski w wyrazach:
- dobieranie obrazków, których nazwy (3-głoskowe) posiadają daną głoskę w środku np. „a" (mak, rak),
- później: określenie miejsca danej głoski w wyrazach dłuższych.

4. Kolejne wydzielanie głosek w wyrazach:
- układanie wyrazów z żądanymi głoskami,
- liczenie głosek w wyrazach.

5. Tworzenie nowych wyrazów, np.
- układanie „łańcuszka" obrazków wg głoski w nagłosie i wygłosie np. nożyczki - indyk - kosz - szynka - auto.

Aby bez stresu opanować tę sztukę należy przestrzegać pewnych zasad:

1. Najpierw zapytajmy dziecko, jaką głoskę słyszy na początku i na końcu wyrazu, jeżeli dziecko ma z tym trudność, to mówiąc wyraz przeciągajmy głoski, które chcemy żeby rozpoznało, np. ssssssss-o-k, o-l-aaaaaaaaa;

2. Sami przegłoskujmy jakiś wyraz, a dziecka zadaniem niech będzie odgadnięcie, o jaki wyraz nam chodziło;

3. Następnym krokiem jest samodzielne głoskowanie przez dziecko; zaczynajmy najpierw od krótkich wyrazów, i stopniowo zwiększajmy ich długość;

5. Wymawiajmy głoski krótko i wyraźnie, bez przedłużania ich na końcu samogłoskami, czyli np. „t” a nie „tyyyyy”;

6. Wybierajmy na początku proste wyrazy, nie zawierające podwójnych znaków, takich jak: „sz”, „cz”, „dz”, „ą”, „ę”, „ć”, „ś”, „ź”;

7. Chwalmy postępy dziecka i starajmy się stworzyć przyjemną atmosferę zabawy, a nie przykrego i męczącego obowiązku.